انواع رسانه های آموزشی و طبقه بندی آنها - تکنولوژی اموزشی_دانشگاه فرهنگیان قزوین

«گسترش رایانه های شخصی وتوسعه اینترنت از مهمترین عواملی بوده اند که اینگونه تغییرات وسیع در جامعه را سرعت بخشیده اند»(گریسون واندرسون،ترجمه زارعی زوارکی وصفایی موحد،1384ص13).

چند نمونه رسانه بر گرفته از کتاب مقدمات تکنولوژی آموزشی نوشته خدیجه علی آبادی:

 کتاب: کتاب یک اثر نوشتاری است که بر روی کاغذ، پوست، پارچه نوشته شده باشد. این اثر دارای جلد است و به طریقی صحافی شده است. کتاب می تواند اطلاعات را به صورت فشرده و ارزان در خود ذخیره کند و هر وقت لازم بود در اختیار قرار دهد. کتاب ها را به دو دسته کتاب های درسی و غیر درسی تقسیم می کنند. 

مجله: مجله نشریه ای است با عنوان مشخص که به صورت شماره ها یا جزوه های پیاپی با فاصله زمانی منظم برای مدت نا محدود منتشر می شود. مقاله های علمی موجود در آن ها می تواند منابع علمی خوبی برای مطالعه های اضافی یادگیرندگان باشد.

چارتها: چارتها رسانه هایی هستند که حس دیدن را به کار می گیرند. آنها از خط، تصاویر، عکس، نمودار، نقّاشی و نوشته برای خلاصه کردن اندیشه ها و نظم دادن به آنها استفاده می کنند.چون چارتها بیشتر به اطلاعات ارائه شده نظم می دهند پس می توان آنها را بر روی هر حامل ارتباطی مثل تخته سیاه، تابلو پارچه ای، تابلو مغناطیسی، طلق شفاف یا مقوا رسم نمود.چارتها از نظر نحوه ارائه مطلب به دو دسته تقسیم می شوند.1-چارتهایی که مطالب را به صورت مرحله مرحله ارائه می دهند (چارتهای برگردان، چارتهای پوششی ). 2-چارتهایی که مطالب را به صورت همزمان ارائه می دهند ( چارتهای جریانی، شاخه ای، درختی، جدولی، نقشه ای و تصویری ).

نمودارها: نمودارها از رسانه های نوشتاری هستند که ارقام را تبدیل به نقطه، خط، تصویر یا سطح می کنند. آنها قادرند به سادگی و خیلی سریع با یادگیرندگانی که نحوه خواندن نمودارها را یاد گرفته اند ارتباط برقرار کنند. نمودارها می توانند در باره کمیت، رابطه، اندازه و درصد مطالب را ارائه دهند. ( نمودار ستونی، سطحی، خطی و نمودار تصویری ).

نقشه: نقشه ها تصاویری از بخشهای مختلف زمین یا سایر کره های آسمانی هستند. هر بخش از نقشه مطابق اصل آن در طبیعت است ولی با مقیاسی کوچکتر، مقیاس نقشه ها معمولا در پایین آن ها به صورت کسر یا میزان نوشته شده است.در رسم نقشه ها علاوه بر استفاده از اصول نقشه برداری از رنگ و سمبل هایی نیز استفاده می شود. گر چه به نظر می رسد که کاربرد اصلی نقشه در درس جغرافیا است ولی در کلیه دروس می توان از نقشه استفاده کرد. 

پوستر:یکی از رسانه های آموزشی نوشتاری است. در تهیه پوستر از طرح، رنگ، عکس و نقّاشی استفاده می شود. بهترین پوستر، پوستری است که بتواند در حداقل زمان ارتباط لازم را برقرار کند و توسط دانش آموزان و زیر نظر معلّم تهیه شوند. 

تابلو های گچی: از معمولی ترین و فراوان ترین رسانه های آموزشی هستند که در هر کلاس درسی وجود دارد.باید از قبل تعیین کرد که چه بخشی از مطالب درس آنقدر دارای اهمیت است که باید روی تابلو نوشته شود. 

تابلو های ماژیکی: که از سطوحی صاف و معمولا سفید رنگ تشکیل شده اند، بر روی این تابلو ها با ماژیک هایی که دارای مواد حلال در آب هستند می نویسند. 

تابلوهای مغناطیسی: سطح این گونه تابلو ها از ورقه های آهن ساخته شده است. روی این ورقه ها را رنگ می زنند تا زمینه مناسب تری برای برقراری ارتباط به وجود آید. این تابلو ها برای استفاده گروهی و انفرادی مناسب هستند. 

تابلو های پارچه ای: سطح این تابلو ها از پارچه های کرکدار پوشیده است و در پشت موادی که بر روی این تابلوها الصاق می شود کاغذ سمباده می چسبانند. 

از رسانه های شنیداری می توان به نوارهای کاست، رادیو اشاره نمود.

از رسانه های شنیداری-دیداری متحرک می توان از فیلم و نوار ویدئو نام برد.

سه بعدی ها: بهترین نوع رسانه ها برای ایجاد تجارب واقعی اجسام ( اندازه، جنس، شکل ) سه بعدی ها هستند. چون هنگام تجربه کردن اجسام از تمام حواس استفاده می شود. سه بعدی ها را به اجسام واقعی، نمونه ها، مدلها، برشها و ماکتها تقسیم بندی می کنند.

منابع انسانی و موقعیتها: یکی از بهترین رسانه هایی که می تواند در موقعیتهای یادگیری آموزش مورد استفاده واقع شود محیطی است که فرد در آن رشد می یابد. گاه می توان یادگیرنده را به خارج از فضای آموزشی و بدرون محیط یادگیری برد و گاه می توان منابعی از این محیط را انتخاب کرد و به داخل کلاس آورد. نمونه ای از مورد اوّل گردش علمی و از مورد دوم استفاده از افراد دیگر به غیر از معلّم (منابع انسانی ) است.

رایانه: رایانه ها ماشین هایی هستند که می توانند اطلاعات را ذخیره کنند، آنها را بپردازند و هر وقت از آنها خواسته شد اطلاعات مورد نیاز را باز یابی کنند.برای منظور های آموزشی، اداری، تجاری و سرگرمی به کار برده می شوند.